Što rabić, kali nie stanie raślin, jakija składajuć naš racyjon?
75% usioj ježy, što ŭžyvaje čałaviectva, składajecca tolki z 12 vidaŭ raślin i 5 vidaŭ žyvioł. Ale pry hetym jak minimum 30 tysiač z 350 tysiač vidaŭ isnujučych raślin prydatnyja da charčavańnia.
Toje, što čałaviectva raźličvaje ŭ svaim charčavańni tolki na niekalki raślin, vielmi ryzykoŭna. Kultury lohka mohuć zrabicca achviaraj chvaroby, i ŭ historyi ŭžo byli prykłady, kali praz heta pačynaŭsia masavy hoład. Raślinam taksama pahražaje źmiena klimatu praz hłabalnaje paciapleńnie, bo nie ŭsie vidy zdolnyja pieranosić vialikija pierapady tempieratur i zatapleńni, tłumačyć VVS.
Adzin z varyntaŭ vyrašeńnia prablemy — pošuk novych vidaŭ raślin, jakija možna vykarystoŭvać u jakaści ježy. Naprykład, navukoŭcy z Karaleŭskich bataničnych sadoŭ u Łondanie niadaŭna skłali śpis z bolš čym siami tysiač takich raślin. Ale prablema ŭ tym, što bolšaść z hetych vidaŭ raście ŭ dzikich umovach, i ich vyroščvańnie vielmi składanaje. Tamu navukoŭcy ŭ asnoŭnym zajmajucca skryžoŭvańniem dzikich vidaŭ z rodnasnymi im kulturnymi raślinami.
Tym nie mienš jość raśliny, pra jakija my amal nie ŭspaminajem, ale ich možna vyroščvać dla charčavańnia navat zaraz. Pierš za ŭsio, heta tak zvanyja małaraspaŭsiudžanyja kultury — vidy, jakija vyroščvajucca tolki ŭ niekatorych rehijonach Ziamli, ale patencyjalna mohuć zabiaśpiečyć charčavańniem našmat bolš ludziej.
Naprykład, u Zachodniaj Afrycy ŭžyvajuć ŭ ježu kulturu fonijo. Jana maje vialikuju charčovuju vartaść i cudoŭna pieranosić zasuchu. U śviecie ŭžo źviarnuli ŭvahu na fonijo — naprykład, hetaja kultura trapiła ŭ mieniu niekatorych restaranaŭ, u tym liku ŭ ZŠA.
Inšaja pierśpiektyŭnaja małaviadomaja kultura — marynha, raślina z Paŭdniovaj Azii, jakaja taksama raście ŭ niekatorych rehijonach Afryki i Paŭdniovaj Amieryki.
Jašče adna małaviadomaja katehoryja charčovych kultur — raśliny, charčovaja vartaść jakich vielmi niedaaceńvajecca. Naprykład, isnuje kala troch tysiač vidaŭ fruktovych dreŭ u Afrycy, pra jakija my amal nie viedajem. Šmat jakija ź ich mohuć uzbahacić naša charčavańnie. Inšy cikavy prykład — kaliści małaviadomaja paŭdniovaamierykanskaja raślina kinoa, jakuju zaraz možna znajści i ŭ biełaruskich mahazinach.
Stała viadoma imia čałavieka, jakoha siłaviki nazvali pieršym zatrymanym pa spravie «Hajuna»33
Kamientary