Ihar Lichavy: Prajekty Minkulta Ukrainy ź Biełaruśsiu buduć pryjarytetam
Były ambasadar Ukrainy ŭ Biełarusi Ihar Lichavy pryznačany namieśnikam ministra kultury Ŭkrainy. Jon budzie zajmacca pytańniami kulturnaj spadčyny, prablemami muzejaŭ i zapaviednikaŭ. U interviju Radyjo Svaboda spadar Lichavy raspavioŭ pra važnaść kulturnickaj supracy ź Biełaruśsiu, a taksama pra toje, jak vajennyja dziejańni na ŭschodzie Ŭkrainy karektujuć plany ministerstva na 2015 hod.
— Spadar Ihar, vinšujem vas z Novym hodam i z novaj pasadaj — namieśnika ministra kultury.
— Dziakuj. Ale pasada hetaja dla mianie adnačasova i novaja, i staraja. Ja ž užo pracavaŭ ministram kultury Ŭkrainy.
— Jak bačycie svaju dziejnaść u novym hodzie na pasadzie namieśnika ministra kultury?
— Viedajecie, kali ja pakidaŭ Miensk, dzie mnie vielmi padabałasia žyć i kamunikavać ź ludźmi, to ŭ mianie žurnalisty pytalisia, što ja budu rabić. Ja adkazaŭ: toje samaje, što rabiŭ i raniej, — abaraniać ukrainskuju kulturu, tolki, mabyć, biez zarabotnaj płaty. Tak i stałasia. Tamu i ciapier — budu abaraniać ukrainskuju kulturu. Va Ŭkrainie, jak i ŭ Biełarusi, idzie vielmi žorstkaja infarmacyjnaja vajna, skiravanaja na razmyvańnie nacyjanalnaj identyčnaści. U hetaj vajnie, jakaja nasamreč užo pierastała być tolki infarmacyjnaj, a stała kankretnymi trahičnymi padziejami, nam nieabchodna abjadnać ukrainskuju nacyju, dapamahčy tym, chto šukaje aryjenciry ŭ žyćci. Tolki razam my zmožam pabudavać spraviadlivaje hramadztva. Ciapier my pravodzim šerah naradaŭ i sustrečaŭ z adnoj metaj — vypracoŭka stratehii raźvićcia ŭkrainskaj kultury.
— Što ŭvachodzić u vaša razumieńnia raźvićcia ŭkrainskaj kultury?
— Dva składniki: źbieražeńnie tradycyjaŭ i nacyjanalnaj spadčyny, a taksama stvareńnie ŭmovaŭ dla raźvićcia novaj ukrainskaj kultury. U hetych miežach my i pracujem.
I pytańnie vielmi prazaičnaje: biudžet. Dva dni tamu jon byŭ zaćvierdžany, ale na kulturu vydzielenyja zusim nia tyja sumy, na jakija my raźličvali. Razam z tym pieramohaj ministerstva možna ličyć toje, što my adstajali razy ŭ čatyry bolš, čym toje, što było prapisana ŭ prajekcie biudžetu jašče dva tydni tamu.
— Na što pojduć hrošy?
— My chočam zachavać instytucyi ŭ sfery kultury, jakija paśpiachova dziejničajuć. Ale planujem bolš finansavać nia dziejnaść instytucyjaŭ, a vyrab i pašyreńnie kulturnaha praduktu. Budziem bolš aryjentavacca na hramadzkaść, bolš kantaktavać z tvorcami. Nam važna nia tolki finansavać struktury, ale i atrymlivać pazytyŭnyja vyniki na konkursnaj asnovie.
— Jak vajna na ŭschodzie ŭpłyvaje na dziejnaść ministerstva?
— Och, heta moj persanalny kłopat — toje, što źviazana z zonaj ATA. I tut vielmi šmat prablemaŭ, źviazanych ź nieabchodnaściu pierajezdu navučalnych ustanovaŭ i muzejaŭ z terytoryjaŭ, jakaja kantralujucca terarystami. Naprykład, Danieckaja muzyčnaja akademija imia Siarhieja Prakofjeva i Łuhanskaja akademija kultury i mastactva. My stavim za metu maksymalna zachavać prafesarska-vykładčycki skład, studentaŭ, dapamahčy adaptavacca ŭ profilnych VNU ŭ Kijevie, Adesie, Charkavie, Lvovie. Najpraściej było b, viadoma, rasfarmavać hetyja ŭstanovy, ale my budziem zachoŭvać i ŭstanovy, i rektarat. Toje samaje z muzejami, tam uvohule razarvana pa žyvym: Daniecki mastacki muzej zastaŭsia ŭ Daniecku, a niekalki jaho filijałaŭ — na terytoryi, padkantrolnaj ukrainskaj uładzie. My turbujemsia, kab zachavać ad razrabavańnia kalekcyju, a taksama suviaź i kantakty pamiž im i filijałami. Tut vielmi niebiaśpiečna, tamu što padčas mižnacyjanalnych ci insceniravanych pad mižnacyjanalnyja kanfliktaŭ adzin bok imkniecca źniščać usie, što źviazana ź inšym.
— U 2014 hodzie va Ŭkrainie šyroka adznačyli 500-hodździe bitvy pad Voršaj. U toj čas jak biełaruskija ŭłady zabaranili masavaje śviatkavańnie, Ministerstva kultury Ŭkrainy spryjała hramadzkim arhanizacyjam. Ci buduć jašče niejkija padziei, źviazanyja z našaj supolnaj historyjaj?
— Abaviazkova. Ja vialiki prychilnik kulturnaha prajektu «Vialikaje Kniastva Litoŭskaje». Da niadaŭniaha času da hetaha prajektu stavilisia va Ŭkrainie nia tak, jak heta taho patrabuje, jak by chaciełasia mnie. Ja niadaŭna sustrakaŭsia z kalehami ź Instytutu historyi i skazaŭ im, što va Ŭkrainie i Hrunvaldzkuju bitvu, i bitvu pad Sinimi vodami nie adznačali naležnym čynam. Na žal, va Ŭkrainie maštab hetych histaryčnych padziejaŭ nie znajšoŭ naležnaha adlustravańnia. Ale dla hetaha byli peŭnyja padstavy: papiaredni ŭrad i papiaredniaje Ministerstva kultury byli skiravanyja na prajekty, lajalnyja da Rasiei. Ciapier supraca ź Biełaruśsiu maje perspektyvu, bo my budujem novuju eŭrapiejskuju supolnaść i nam cikava pabačyć, jak toje samaje adbyvałasia i ŭ ramkach Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Heta budzie adnym z pryjarytetaŭ Ministerstva kultury.
— Ci budzie heta cikava biełarusam?
— Darujcie, ale ja liču, što biełaruskaje hramadztva na razdarožžy, supolnaść nie nastolki kansalidavanaja, kab adroźnić pseŭdaaryjenciry ad aryjenciraŭ sapraŭdnych. Takoje jość i va Ŭkrainie. A biez supolnaha bačańnia nacyjaj minułaha jana nia zmoža pabačyć i supolnuju budučyniu. Ja svaimi kalehami ŭ Biełarusi liču chutčej nia vaša Ministerstva kultury, a hramadzkija arhanizacyi, jakija zajmajucca prasoŭvańniem kultury, na supracu ź imi ja raźličvaju. Budziem pracavać razam, a devizam hetaj supracy niachaj budzie: čužoha nia voźmiem, ale svajo baranić budziem.
Kamientary